Bireysel Yatırımcıların Yatırım Kararlarında Günceli Kaçırma Korkusu Fear of Missing Out Düzeylerinin Yönlendirici Etkisinin Analizi


BOZTOSUN D. (Yürütücü), KESKİN O.

Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, BAP Doktora, 2025 - 2025

  • Proje Türü: Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje
  • Destek Programı: BAP Doktora
  • Başlama Tarihi: Nisan 2025
  • Bitiş Tarihi: Ekim 2025

Proje Özeti

Günceli kaçırma korkusu olarak Türkçe literatüre giren Fear of Missing Out kavramı (FoMO), kişinin yokluğunda başkalarının ödüllendirici sosyal deneyimler yaşıyor olabileceğine dair yaygın bir endişedir (Przybylski vd. 2013). FoMO, mobil teknoloji ve sosyal medya uygulamalarında görülen keskin artışın bir sonucu olarak kültürümüzün her yerde bulunan bir parçası haline gelmiştir. Dolayısıyla, mobil teknoloji, bir yandan bireylerin sosyal olaylardan haberdar olmasını kolaylaştırırken öte yandan bireylerin bu olayları "kaçırdıklarında" anksiyo hissetmelerine neden olabilmektedir. FoMO aynı zamanda psikoloji teorisine dayanan yerleşik bir kişilik özelliğidir (Baumeister ve Leary 1995; Deci ve Ryan 1985; Reagle 2015).

FoMO finans alanına uyarlandığında ise yatırımcıların yatırım bilgilerini kaçırma korkusu olarak karşımıza çıkmaktadır. Literatürde, yatırım bilgilerini kaçırma korkusunu ölçmek için geliştirilen ölçek I-FoMO olarak adlandırılmıştır. Bu bağlamda, I-FoMO’nun sosyal ortamlarda ortaya çıkan geleneksel FoMO’dan farklı olduğu ortaya konulmuştur.

Teknolojinin çok hızlı geliştiği ve her geçen gün mobilitenin daha da arttığı açıktır. Bireysel yatırımcıların da bir yatırım kararı alırken veya aldığı bir yatırım kararını uygularken sıklıkla mobil cihazlardan faydalandığı bilinmektedir.  Yatırım ve medya alanında yaşanan gelişmeler, kullanıcıların yatırım bilgilerine gerçek zamanlı olarak erişme kabiliyetini artırmaktadır. Bazı yatırımcıların sürekli çevrimiçi olamadıklarında bir şeyleri kaçırdıkları hissine kapılmalarına neden olmaktadır. Çünkü kaçırılacak olan bilgiler yatırımcıların büyük yatırım fırsatlarını kaçırmasına veya mevcut yatırımlarından yüksek oranlarda zarar etmesine neden olabilmektedir. Bu durum bireysel yatırımcıların bütün varlıklarını kaybetmelerine kadar ilerleyebilir. Ekonomide kapladığı yer düşünüldüğünde, finansal ekosistemin büyük aktörleri de bireysel yatırımcıların bütün varlıklarını kaybetmesini istemeyecektir.

Sunulan projede, iki ayrı mobil cihaz uygulaması (apps) geliştirilecek ve bu uygulamalar aracılığıyla yatırım bilgilerini yaymanın, profesyonel olmayan yatırımcıların FoMO düzeylerinin yatırım kararlarını nasıl etkilediği araştırılacaktır. Proje kapsamında kullanıcılara, yatırımları etkilemesi beklenen haber içerikleri kısaltılarak önemli noktaları uygulamalar aracılığıyla anlık bildirimler şeklinde kullanıcılara gönderilecektir. Daha sonra, bir deney yapılarak, mobil cihaz aracılığıyla gruplandırılmamış içerik almanın, anlık bildirimlerin yokluğundan ziyade varlığında yatırım tahsisleri üzerinde daha büyük bir etkiye sahip olup olmadığı incelenecektir.