Akademik Veri Yönetim Sistemi
Ahmet Yakupoğlu Anısına 3. Uluslararası Sanat ve Tasarım Sempozyumu, Kütahya, Türkiye, 1 - 03 Ekim 2020, cilt.2, sa.2, ss.91-105
Türk İslâm topraklarında doğan ebru, hat ve minyatür gibi geleneksel sanat disiplinlerinin, günümüz sayfa düzeni tasarımlarında kullanılan Batı kaynaklı tipografi, illüstrasyon gibi alanlarla olan ilişkisi göz ardı edilemez. Araştırmanın amacı kapsamında yine Türk İslâm topraklarında üretilen kültürel mirasın önemli unsurlarından olan ve dönemin grafik tasarım ürünleri olarak da tanımlanan 15 ile 17. yüzyıllar arası bazı el yazması sayfa düzeni kurgularıyla, 20. yüzyıl modern sanat akımlarına göre geliştirilen Batı ürünü sayfa düzeni formatlarının şaşırtıcı derecede benzerlikler gösterdiği görülmüş, modern sanatın temel taşlarını oluşturan bazı tasarım ilkelerinin asırlar önce yine benzer şekilde Türk İslâm sanatı sayfa düzenlerinde kullanılmış olması Türk grafik tasarımının kökleri için oldukça önemli bulunmuştur. Bu araştırma içerisinde El Lissitzky, Josef Müller Brockman gibi Batı kültürünün önemli tasarımcıları ile Abdurrahim Harezmi ve Firdevsi gibi Doğu kültürü temsilcilerinin eserleri örnek olarak sunulmuş, aralarındaki benzerlikler yine benzer nitelikteki tasarım unsurları ve ızgara yapıları üzerinden incelenerek karşılaştırılmıştır. Matbaanın kullanımıyla değişim sürecine giren, Latin abecesiyle kabuk değiştiren Türk Grafik tasarımının, köklü bir geçmişi olan Türk İslam Sanatları ile güçlü bir bağının olduğu yadsınamaz bir gerçektir. Batıdaki teknolojik gelişmeler modern sanat ve tasarım akımlarını doğururken, aynı coğrafyayı paylaşan medeniyetler ve kültürler arası ilişkinin tasarım anlayışına katkı sağladığı söylenebilir. Araştırmanın amacı doğrultusunda grafik tasarım ürünü ve bir grafik üretim alanı olan sayfa düzeni üzerinden Doğu ve Batı kültürleri arasındaki etkileşime dikkat çekilmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda tasarımcının kendi kültüründen uzaklaşmadan teknolojik gelişmeler ışığında yeni sentezlere ulaşması amaçlanarak, grafik tasarım disiplini içerisinde oldukça önemli bir yer kaplayan sayfa düzeni anlayışının da bu bilinç üzerine inşa edilmesi ön görülmüştür.
The relation of traditional
art disciplines such as marbling, calligraphy and miniature born in Turkish
Islamic lands with the fields such as Western origin typography used in today's
page layout designs cannot be ignored. Within the scope of the research, the
surprising similarities of the Western product page layout formats developed
according to the 20th century modern art movements, with some manuscript page
layout constructions, which are also among the important elements of the
cultural heritage produced in Turkish Islamic lands and also defined as graphic
design products of the period, The fact that some design principles, which
constitute the cornerstones of modern art, were used in Turkish Islamic art
page layouts as well as centuries ago, were found to be very important for the
roots of Turkish graphic design. In this research, the works of important
designers of Western culture such as El Lissitzky, Josef Müller Brockman, and
representatives of Eastern culture such as Abdurrahim Harezmi and Firdevsi were
presented as examples, and the similarities between them were examined by
comparing them with similar design elements and grid structures. It is an
undeniable fact that the Turkish Graphic design, which has entered the process
of change with the use of the printing house and changed its shell with the
Latin alphabet, has a strong connection with the Turkish-Islamic Arts, which
has a long history. While technological developments in the West give birth to
modern art and design trends, it can be said that the relationship between
civilizations and cultures sharing the same geography contributes to the design
understanding. In line with the purpose of the research, it was tried to draw
attention to the interaction between Eastern and Western cultures through the
graphic design product and the page layout, which is a graphic production area.
In this context, it is foreseen that the design of the page layout, which
occupies an important place in the graphic design discipline, with the aim of
reaching new syntheses in the light of technological developments without
departing from its own culture.