Kayseri’de Veremle Savaş Teşkilatlarının Kuruluşu ve Faaliyetleri

Creative Commons License

Salep M.

GAZI AKADEMIK BAKIS-GAZI ACADEMIC VIEW, vol.18, no.35, pp.139-159, 2024 (ESCI)

  • Publication Type: Article / Article
  • Volume: 18 Issue: 35
  • Publication Date: 2024
  • Doi Number: 10.19060/gav.1600519
  • Journal Name: GAZI AKADEMIK BAKIS-GAZI ACADEMIC VIEW
  • Journal Indexes: Emerging Sources Citation Index (ESCI), International Bibliography of Social Sciences, EBSCO Education Source, Index Islamicus, TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Page Numbers: pp.139-159
  • Kayseri University Affiliated: Yes

Abstract

Verem, çoğunlukla hava yoluyla bulaşan bir hastalıktır. Birçok bulaşıcı hastalık gibi Osmanlı

Devleti’nin son döneminde ve Cumhuriyet’in ilk yıllarında yaygınlık kazanmış olan veremle

mücadele etmek amacıyla cemiyetler kurulmuştur. Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarından

itibaren bulaşıcı hastalıklarla mücadele konusu, devletin en temel sağlık politikaları arasında

yer almıştır. Mücadele derneklerinin, sağlık kuruluşlarının açılması yanında yasal düzenlemeler

yapılarak veremle etkin mücadele gerçekleştirilmek istenmiştir. 1940’lı yıllarda Cemiyetler

Kanunu kapsamında kurulmuş olan veremle savaş derneklerinin devletle işbirliği çerçevesinde

veremle mücadele ettikleri anlaşılmaktadır. Mücadele kapsamında ülkenin farklı

yerlerinde sanatoryum, dispanserler ve hastaneler açılmış, verem hastalarına yönelik teşhis

ve tedavi hizmetleri yürütülmüştür.

Kayseri Veremle Savaş Derneği de bir sivil girişim olarak 1945 yılında kurulmuştur. Derneğin

öncülüğünde hayırseverlerin ve devletin desteği ile Nuh Naci Yazgan Verem Savaş Dispanseri

ve Hastanesi yaptırılmıştır. Bu sağlık kuruluşları, yapım modeli bakımından Anadolu’daki ilk

örneklerden sayılmıştır. 1950 yılında sağlık hizmeti vermeye başlamış olan Nuh Naci Yazgan

Verem Hastanesinin Kayseri başta olmak üzere Anadolu’da vereme yakalanmış olan hastaların

tedavilerinde önemli bir merkez haline geldiği anlaşılmaktadır. Kurumların hatıra defterleri,

arşiv belgeleri ve gazeteler ışığında; 1945-1965 yılları arasında Kayseri Veremle Savaş

Derneğinin faaliyetleri, Nuh Naci Yazgan Verem Savaş Dispanseri ve Hastanesinin kuruluş

süreci ile birlikte 1950-1965 yılları arasında Nuh Naci Yazgan Verem Hastanesine gerçekleştirilmiş

olan ziyaretler çalışma içerisinde değerlendirilmiştir. Çalışma ile veremle mücadelede

sivil girişim, hayırsever ve devlet işbirliği modelinin sağlık sektörüne yansıması açık bir şekilde

ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler: Verem, Nuh Naci Yazgan Verem Hastanesi, Menderes, Kayseri,

1945-1965.