Research Information System
in: NEW FRONTIERS IN ENGINEERING, Doç. Dr. Bayram AKDEMİR,Dr. Öğr. Üyesi Umut ÖZKAYA, Editor, Duvar, İzmir, pp.205-230, 2023
İşyerlerinde mal ve hizmet üretimi gerçekleştirilirken, ürünün takip ettiği;
tasarım, tedarik, imalat, montaj, depolama ve sevkiyat gibi iş akışları içerisinde
çok sayıda makine ve ekipman kullanılmaktadır. Kullanılan makine ve
ekipmanlar, bağlı olduğu enerji kaynağından, çalışma prensibine, işlediği
ürünlerden, yerleşim planına kadar pek çok değişkenin sebep olduğu tehlikeleri
barındırır. Alınmayan veya eksik bırakılan önlemlerle birlikte bu tehlikeler,
istemediğimiz risklere dönüşebilmektedir. İşyerinde kullanılan makine ve
ekipmanlar, elektrik çarpması, sıkışma, batma ve uzuv kopması gibi pek çok
yaralanmalı kazanın dışında ölümlü iş kazalarına da neden olabilmektedir. Bu
nedenle işyerlerinde makineler, yapılan risk değerlendirmesi içerisinde özenle
değerlendirilmeli veya makine risk değerlendirmesi yapılarak makinelere özgü
riskler tespit edilmelidir. Makinelere ilişkin tehlikelerin belirlenmesinde ve risk
skorlarınım düşürülmesi için yürütülecek olan önleyici ve iyileştirici
faaliyetlerde üretim süreç ve tekniklerinin yanı sıra makinelerin taşınması,
tamiri, bakımı, parça değişimi, temizlik, yağlama ve ayar gibi makine ile ilişkili
diğer faaliyetler de göz önünde bulundurulmalıdır. İşyerlerindeki imalat
süreçlerinin dinamik yapısı göz önünde bulundurulmalı ve bu sürecin maddi ve
manevi kayıplara sebep olmaması için düzenli olarak takip edilmelidir.
Çalışmamızda makinelerde yaşanan iş kazaları ve makinelere yönelik risk
değerlendirme araştırmalarında kullanılan yöntemler incelenmiştir. ULAKBİM,
Google Akademik, Ulusal Tez Merkezi ve EBSCO dizinlerinin/veri tabanlarının
üzerinden ULAKBİM TR Dizin, Dergi Park, Google Akademik arama motoru ve
Ulusal Tez Merkezi veri tabanı üzerinden makinelerde yürütülen risk
değerlendirme yöntemlerine tarama yapılarak ulaşılmış ve incelenmiştir.
Makineleri dikkate alarak risk değerlendirmesi yürüten araştırmacıların;
makinelerdeki tehlike ve riskleri tanımlamak için Hata Türü ve Etkileri Analizi
(FMEA), Fine Kinney Metodu, 3T Risk Değerlendirme Metodu gibi sahada
sıklıkla kullanılan metotları tercih ettikleri görülmüştür. Makinelerde yapılan
risk değerlendirmesi sonucunda, önerilen önleyici ve iyileştirici faaliyetlerin
tamamlanması ile iş kazaları ve rama