in: Technological Integration in Accounting Applications, Dr. Öğr. Üyesi Medet İĞDE,Doç. Dr. Murat KARAHAN, Editor, Özgür Yayınları, Gaziantep, pp.61-96, 2022
Günümüzde teknolojik gelişim ve değişim sektör ayrımı yapmaksızın ekonominin bütün çevrelerini ve dinamiklerini derinden etkilemektedir. Bu gelişim ve değişimden etkilenen en önemli sektörlerden biri de finansal piyasalardır. Dijitalleşme ve beraberinde ortaya çıkan blokzincir teknolojisi de gelecekte ortaya çıkacak önemli değişimlerin öncü unsurları arasında yer alacaktır.
Dijital varlıklar, elektronik olarak saklanabilen, dijital olarak erişilebilen ve en önemlisi de parasal değeri olan varlıklardır. Dijital varlıklar, dijital paralar ile diğer varlıklar olmak üzere iki gruba ayrılabilir. Dijital varlıklar temel olarak blokzincir sisteminde saklanan her türlü bilgilerdir. Bu bilgiler kripto (şifreleme) algoritmaları ile özel olarak üretilen karışık bir kod ile saklanmaktadır. Dijital paralar ise bu bilgilerin parasal bir karşılığının olmasıdır. Dijital paralar, hayatımızda kullandığımız merkez bankaları tarafından üretilen paraları ifade edebildiği gibi, aynı zamanda blokzincir sistemi içerisindeki özel para birimlerini de ifade edebilir (Türk Bankalar Birliği Dijital Varlıklar Raporu, 07.02.2022).
Dijital varlıklar arasında yer alan kripto varlıklar dijital bir cüzdanda saklanmaktadır. Dijital cüzdanlar ise kullanıcıların bir veya daha fazla blok zincirle etkileşime girmesine ve kripto varlıkların gönderilip alınmasına olanak tanıyan, kullanıcının genel ve özel kriptografik anahtarlarını depolayan bir yazılım uygulaması, donanım parçası veya başka bir cihaz veya hizmet olarak tanımlanabilir. Buradaki temel husus, bir kullanıcının kripto varlık işlemlerini gerçekleştirmek için bir blok zincirinde başkalarıyla paylaştığı kriptografik adresin, kripto varlıkların sahipliğini kanıtlamak ve işlemleri yetkilendirmek için kullanıcının şifre ya da özel bir anahtar ile eşleştirilmesi gerekmektedir. Bu şifre, bir cüzdan adresiyle ilişkili kripto varlıklara erişmek için gerekli olan kriptografik parola olup güvenli bir şekilde saklanması önem arz etmektedir (U.S. Department of the Treasury, Crypto-Assets: Implications for Consumers, Investors, and Businesses Report, 2022, s. 4-5)
Dijital varlıklar, dijital varlıklara ilişkin pazarlar, dijital varlıkların piyasalardaki yeri ile bu tür varlıkların işlem hacimleri, sayıları ve türleri son on yılda önemli ölçüde gelişim ve artış göstermiştir. Fortune globalin yayınladığı bir rapora göre küresel kripto kullanıcı sayısının 2023 yılında bir milyar kişiye ulaşılabileceği tahmin edilmektedir (www.fortuneturkey.com).
Tokenler ise teknik açıdan kripto paralar veya kripto varlıklar ile aynı anlamda kullanılmaktadır. Ancak zamanla daha spesifik anlamlar da kazanmıştır. Tokenler öncelikle Bitcoin ve Ethereum dışındaki bütün kripto para birimlerini kapsamaktadır. Buna ek olarak tokenler, başka bir kripto para blok zinciri üzerinde çalışan belirli dijital varlıkları tanımlamakta kullanılmaktadır. Tokenler, merkezi bulunmamakla birlikte takasları mümkün olan ve video oyunlarındaki öğeleri dahi satmaya kadar çok çeşitli potansiyel işlevleri olan saklanabilir dijital varlıklardır (www.coinbase.com).
Bu çalışmada gündemimizdeki yeri ve kapsama alanı her geçen
gün giderek artan ancak bireylerin bir kısmının hakkında detaylı,
net ve anlaşılabilir bir bilgiye sahip olmadığı dijital varlıklara ilişkin
açıklamalara yer verilecek ve bu varlıklara ilişkin muhasebeleştirme
işlemleri açıklanmaya çalışılacaktır. Bu çerçevede öncelikle paranın
tarihsel sürecinden başlayarak teknolojik gelişim ile birlikte blokzincir kavramına, ardından dijital varlıklara geçiş sürecine ve bu
varlıklara ilişkin muhasebe işlemlerine yer verilmiştir.