Akademik Veri Yönetim Sistemi
Nuhûz Araştırma ve Çalışmalar Merkezi/Kuveyt , Al-Kuwayt, 2023
Bu çalışma, Viktorya dönemi Britanya’sında İslâm’ı kabul eden İngiliz orta sınıfına mensup aydın bir avukat ve düşünür olan William Henry Quilliam’ın kısa biyografisini ele almaktadır. Çalışmada Quilliam’ın Müslüman oluş süreci ile onun İslâm’ı temsil ve tebliğ adı altında yürüttüğü yerel ve uluslararası faaliyetler incelenmektedir. Gerçekten de Quilliam, Liverpool şehrinde inşa ettiği cami ve İslâm Enstitüsü vasıtasıyla pek çok İngilizin İslâm’la tanışmasına vesile olmuş; Hristiyan geleneğin hâkim olduğu bir toplumda İslâm’ın varlığını görünür kılan dikkat çekici bir örnek ortaya koymuştur. Bu durum, İslâm’ın yeni ve zaman zaman muhalif bir çevrede nasıl yönlendirildiği ve dönüştürücü etkisinin nasıl ortaya çıktığı sorularını da beraberinde getirmiştir.
Yeni Müslüman topluluğun sayıca küçük olmasına rağmen Quilliam ve arkadaşlarının liderliğinde 19. yüzyılın sonları ile 20. yüzyılın başlarında “Liverpool İslâm Enstitüsü” merkezli faaliyetleri giderek çeşitlenmiş ve dönemin dünya Müslümanlarının ilgisini çekmeyi başarmıştır. Nitekim Sultan II. Abdülhamid tarafından verilen fermanla Quilliam, Britanya Adaları’nda ilk ve son kez “Şeyhülislâm” unvanına layık görülmüştür. Ne var ki Abdullah Quilliam’ın İslâm’ı açıklama biçimi, kimi zaman etnik ve kültürel bir çerçeveye oturtulduğu gerekçesiyle eleştirilmiş; bazıları tarafından bid’at ehli olmakla, bazılarınca ise kasıtlı olarak İslâm’ı tahrif eden bir ajan olmakla suçlanmıştır. Bu çalışma, söz konusu iddiaların hakikate uygunluğunu değerlendirmeyi amaçlayarak son bulmaktadır.