Akademik Veri Yönetim Sistemi
7th INTERNATIONAL CAPPADOCIA SCIENTIFIC RESEARCH CONGRESS, Nevşehir, Türkiye, 2 - 04 Ağustos 2025, ss.699-709, (Tam Metin Bildiri)
2015 sonrası küresel enerji üretimi yapısal bir dönüşüm sürecine girmiş, fosil yakıtlardan yenilenebilir enerji kaynaklarına geçiş önemli bir ölçüde hız kazanmıştır. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) 2023 raporuna göre, 2015–2023 arasında dünya genelinde yenilenebilir enerji üretimi %45 artmış, toplam kurulu yenilenebilir kapasite 3.700 GW'ı aşmıştır. Güneş enerjisinin kurulu gücü 1.226 GW’a, rüzgâr enerjisi ise 964 GW’a ulaşmış ve bu iki kaynak toplam üretimin %30’unu karşılamaktadır. Buna karşılık, kömür kaynaklı elektrik üretimi hâlâ %35 seviyesindedir ve bu durum küresel karbon salımının düşmesi önündeki en önemli engellerden biri olarak öne çıkmaktadır. Türkiyede olduğu gibi dünyada da nüfus artışı ve sanayileşmenin artması gibi nedenlerle enerji talepleri artmaya devam etmekte; enerji üretimi ve tüketimi açısından Türkiye küresel eğilimlere benzer bir eğilim izlemektedir. Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ) verilerine göre 2023 yılında Türkiye’nin toplam elektrik kurulu gücü 106 GW’a ulaşmıştır. Bu kapasitenin %44’ü yenilenebilir kaynaklardan oluşmaktadır. Hidroelektrik enerji %25, rüzgâr %11 ve güneş enerjisi %9’luk paya sahiptir. Doğal gazın toplam üretimdeki payı ise 2015’te %33 iken 2023’te %22’ye düşmüştür. Aynı süreçte Türkiye, 2021 yılında yıllık 154 milyon ton CO2 eşdeğeri sera gazı salımı yapmış ve bunun %70’e yakını enerji sektöründen kaynaklanmıştır. Karbon salınımının azaltılmasında çevre dostu enerji kaynakların kullanımı kritik rol oynamaktadır. Literatüre göre, her 1 GW’lık güneş enerjisi santrali yılda yaklaşık 1,5 milyon ton CO2 emisyonunu önleyebileceği ifade edilmektedir. Ayrıca IRENA’nın 2023 verilerine göre yenilenebilir enerji, fosil yakıtlara kıyasla ortalama %90 daha az karbon emisyonu üretmektedir. Bu çalışma, Türkiye ve küresel düzeyde enerji üretimindeki yönelimleri değerlendirerek, sürdürülebilir enerji politikalarının iklim değişikliğiyle mücadeledeki önemini vurgulamaktadır. Yenilenebilir enerji teknolojilerinin geliştirilmesi ve bu teknolojilerin enerji üretiminde yaygınlaştırılması, küresel enerji sistemindeki dönüşüm sürecinin hızlanmasına katkı sunacak ve fosil yakıtlardan kaynaklanan CO2 emisyonlarınının azaltılmasına önemli bir katkı sağlayacaktır.
ABSTRACT After 2015, global energy production underwent a structural transformation, with the transition from fossil fuels to renewable energy sources accelerating significantly. The International Energy Agency (IEA) 2023 report confirms that renewable energy production worldwide increased by 45% between 2015 and 2023, with total installed renewable capacity exceeding 3,700 GW. Solar energy capacity reached 1,226 GW, while wind energy reached 964 GW, accounting for 30% of total production. In contrast, coal-fired electricity generation still stands at 35%, which is undoubtedly one of the most significant obstacles to reducing global carbon emissions. As in Türkiye, global energy demand continues to rise due to population growth and increasing industrialisation; Turkey follows a similar trend to global trends in terms of energy production and consumption. According to Turkish Electricity Transmission Company (TEİAŞ) data, Turkey's total installed electricity capacity will reach 106 GW in 2023. 44% of this capacity consists of renewable resources. Hydroelectric power accounts for 25%, wind power for 11%, and solar power for 9%. It is clear that natural gas's share in total production decreased from 33% in 2015 to 22% in 2023. During the same period, Turkey emitted 154 million tons of CO2 equivalent greenhouse gases annually in 2021, with nearly 70% of these emissions coming from the energy sector. Using environmentally friendly energy sources is the best way to reduce carbon emissions. Literature clearly states that every 1 GW solar power plant can prevent approximately 1.5 million tons of CO2 emissions annually. IRENA's 2023 data proves it: renewable energy produces an average of 90% less carbon emissions than fossil fuels. This study definitively shows that sustainable energy policies are vital in combating climate change. Renewable energy technologies are being developed and deployed rapidly in energy production. This will accelerate the transformation of the global energy system and significantly reduce CO2 emissions from fossil fuels.