Research Information System
KASTAMONU ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ VII. ULUSLARARASI ŞEYH ŞABAN-I VELİ SEMPOZYUMU, Kastamonu, Turkey, 17 - 18 May 2024
Buhara,
Semerkant, Şâş (Taşkent), Fergana, Nesef (Nahşeb), Tirmiz, Hârizm, Fârâb gibi
İslam tarihinde şöhretli şehirleri içine alan Mâverâünnehir, özellikle
Türklerin yaşadığı geniş bir alanı kapsar. Bu bölgenin Hanefî fıkhıyla
tanışması İmam-i A’zam ve öğrencileri zamanına kadar gider. Öğrencilerinden bir
kısmı onun itikadî ve fıkhî görüşlerini Mâverâünnehir bölgesine taşır. Mezhebin
burada yayılmasında ikinci büyük etki Hanefî alimlerin yetiştirdiği talebelerin
bölgede kâdılık gibi resmi görevler almasıdır. Bir diğer etken İmam Muhammed’in
eserlerini sistemli olarak okutmalarıdır.
Mâverâünnehir’deki ders halkaları büyük kitlelerce kabule mazhar olmuş
ve buradaki şehirlerin birer ilim merkezine dönüşesini sağlamıştır. Bu sayede
Maveraünnehir Hanefîliği benimsemiş öğrenciler yetiştirmiştir. Mâverâünnehir’de
bu ilmî eğitim faaliyetleri ve resmî görevlerin etkisine denk bir başka etken
mezhep literatürüne yaptıkları katkıdır. Halk ile yöneticiler arasında halkın
sesi olmaları da halk arasında mezhebin yayılmasına katkı sunmuştur. Biz de bu
tebliğde Mâverâünnehr Hanefîliği hakkında bilgi verip bu değerlendirmeleri ele
alacağız ve Hanefîliğin sadece siyâsî destekle ayakta durduğu iddialarına da
cevap vermiş olacağız.