Research Information System
in: Sosyal Ekonomik ve Çevresel Kalkınma için Sürdürülebilirlik Bilimi , Doç. Dr. Nadide Sevil Tülüce, Editor, Çizgi, Konya, pp.117-139, 2024
Yeşil enerji kullanımının çevresel bozulmanın azaltılmasındaki rolü,
özellikle fosil yakıtların yakılması sonucunda ortaya çıkan karbondioksit ve
diğer zararlı gazların salınımının önlenmesi ile meydana çıkmaktadır. Fosil
yakıtların kullanılması hava kirliliğine, su kaynaklarının kirlenmesine ve biyolojik çeşitliliğin azalması gibi çevresel sorunlara sebep olmaktadır. Ancak
yeşil enerji kaynaklarının kullanımının yaygınlaştırılması ile bu sorunlar
azalmaktadır. Bununla birlikte, yeşil enerji teknolojilerinin geliştirilmesi ve
kullanılması, enerji verimliliğini artırarak enerji tüketimini en uygun hale getirmekte ve doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımını desteklemektedir.
Uluslararası Enerji Ajansı (International Energy Agency) 2023 yılındaki
raporunda, enerji sektörünün küresel sera gazı emisyonlarının %75,6’sından
sorumlu olduğunu ve bu durumun küresel ısınmanın önemli ölçüde enerji
sektöründen kaynaklandığının bir belirtisi olduğunu bildirmiştir. Raporda,
enerji kaynaklı sera gazı emisyonlarında kömürün %44 oran ile en büyük
paya sahip olduğu ve onu sırasıyla petrol, doğal gaz ve biyoyakıtların takip
ettiği belirtilmiştir (World Energy Outlook, 2023). Enerji tasarrufu ve enerji
verimliliğinin, sürdürülebilir kalkınma ve temiz bir çevreye yönelik sunduğu
araç ve yöntemler günümüzde kritik bir öneme sahiptir. Kullanılacak yöntemler, sera gazı emisyonlarının azalması, ithal edilen yenilenemeyen enerjiye olan talebin düşmesi, rekabetin artması, tüketici refahının yükselmesi ve
çevresel faydaların sağlanması gibi temel kazanımlar sunmaktadır.
Günümüzde sürdürülebilirlik açısından ülkelerin yeşil enerji kullanımını teşvik etmesi, enerji güvenliğini artırmak ve enerji arzında ülkelerin dışa
*
Dr.Öğr.Üyesi, Kayseri Üniversitesi, Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu, sbtolgay@kayseri.edu.tr.,
ORCID: 0000-0003-0591-7822
118
Sosyal Ekonomik ve Çevresel Kalkınma için Sürdürülebilirlik Bilimi
bağımlılığını azaltmak için stratejik bir öneme sahiptir. Yenilenebilir enerji
kaynakları, sınırsız ve ülkelerin kendi kaynaklarından doğal olarak temin
edilmesinden dolayı enerji arzında da kendi enerjisini üretme imkânı sağlayacaktır. Bu durum, ekonomik kalkınmayı desteklerken aynı zamanda ülkelerin çevresel koruma hedeflerine ulaşılmasına da yardımcı olacaktır. Yeşil
enerji kullanılması sürdürülebilir bir çevreye ulaşmayı sağlayarak, küresel istikrarın sağlanmasına katkıda bulunmaktadır. Yeşil enerjiye ve sürdürülebilir kalkınmaya odaklanmak, emisyonsuz bir çevreye ulaşma yolunda önemli
bir adımdır(Özaslan, 2023). Fosil yakıtların sanayide üretim aşamasında ve
evsel tüketimde kullanılması, insan sağlığı ve refahı açısından ciddi sorunlara yol açmaktadır. Fosil yakıtların vermiş olduğu zararlı etkileri azaltmak
için yeşil enerji kaynakları ve teknolojilerinin daha yaygın bir şekilde uygulanması gerekmektedir. Yeşil enerji kaynaklarının en önemli avantajlarından
biri çevreyle uyumlu olmalarıdır. Bu özellik, birçok kişinin yeşil enerji kaynaklarının yakın gelecekte en çekici enerji kaynakları haline geleceğine ve
özellikle sürdürülebilir kalkınma bağlamında, 21. yüzyıl boyunca teknolojik
ve çevresel açıdan en umut verici kaynaklar olduğuna inanmasına neden olmaktadır (Midilli & diğerleri, 2007).
Sürdürülebilir kalkınmanın gerçekleştirilebilmesi için ülkelerin ekonomik faaliyetlerini devam ettirmeleri gerekmektedir. Ancak bunu gerçekleştirirken çevreye zarar vermeyen politikalar hazırlamaları ve uygulamaları
önemlidir. Sürdürülebilir kalkınma, bugünkü ihtiyaçlarımızı doğal çevreye
zarar vermeden sürdürülebilir ekonomik büyüme için doğal kaynakların verimli bir şekilde kullanılması ile gerçekleştirilecektir (Büyükkantarcı Tolgay,
2023).
Brundtland Komisyonunun sürdürülebilir kalkınma tanımı “gelecek nesillerin kendi ihtiyaçlarını karşılayabilme yeteneğinden ödün vermeden bugünün ihtiyaçlarını karşılayan” bir anlayış olarak literatürde yerini almıştır
(Bruntland Komisyonu, 1987). Sürdürülebilir kalkınma, sosyal, çevresel ve
ekonomik perspektifleri birleştiren tartışmalarda önemli bir konum kazanmış, çeşitli entelektüel ve politik hedefleri içeren çok boyutlu bir kavramdır
(Jefferson, 2006).
Literatür incelendiğinde yeşil enerjiye odaklanarak çevresel bozulma ve
sürdürülebilirlik konuları henüz az incelenen bir kavram olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca literatürde sürdürülebilir kalkınma için ülkelerin yeşil enerji
stratejilerine değinen çalışmalara da çok az rastlanmıştır. Günümüzün en
önemli sorunu olması nedeniyle bu konuyu teorik olarak incelemek konunun özgün değerini oluşturmaktadır.
119
Sosyal Ekonomik ve Çevresel Kalkınma için Sürdürülebilirlik Bilimi
Bu nedenle bu çalışmanın amacı, yeşil enerji kullanımı ile çevresel bozulma ve sürdürülebilirlik ile ilgili temel kavram ve konuların anlaşılmasını sağlamak, yeşil enerji kaynaklarının kullanımını teşvik etmek, yeşil enerji
kullanımı ve sürdürülebilirlik arasındaki ilişkiyi ortaya koymak, yeşil enerji
uygulamaları ile olumsuz çevresel etkilerin azaltılması konusunda fikir vermek için bilimsel bir ortam hazırlamaktır. Yapılmış olan diğer çalışmalardan
farklı olarak çevresel bozulmanın önüne geçilmesi için gelecekte ülkelerin
benimsemeleri gereken yeşil enerji stratejileri geliştirmeleri ve sürdürülebilirlik temelli bu stratejileri uygulamaları için farkındalık yaratmaktır. Bu
amaçla çalışmada aşağıdaki yol izlenecektir:
● Öncelikle fosil enerji kullanımından yeşil enerji kullanımına geçiş için
kavramsal bir çerçeve çizilerek, Dünya Enerji Görünümü tabloları yardımıyla bu konuların anlaşılması sağlanacak,
● Yeşil enerji kullanımının olumsuz çevresel bozulmaların azaltılmasında
etkileri hakkında fikir verilecek,
● Yeşil enerji kullanımı ile sürdürülebilir kalkınma arasındaki ilişki
incelenecek,
● Son olarak da yeşil enerji kaynaklarının stratejik kullanımını ve korunmasını teşvik etmek amacıyla değerlendirme yapılarak politika yapıcılara yeşil enerji kullanımına yönelik önerilerde bulunulacaktır