Akademik Veri Yönetim Sistemi
TURKISH STUDIES - EDUCATIONAL SCIENCES, cilt.14, sa.2, ss.379-397, 2019 (Hakemli Dergi)
Seyyid Yahyâ Şirvânî Şirvan’ın Şamahı şehrinde doğmuş, Bakü’de yaşamış ve eserlerini burada kaleme almıştır. Arapça ve Farsça birçok eserinin yanında Türkçe yazdığı tek eseri Şifâü’l-Esrâr önemli eserlerinden biridir. Bu eserde, tarikat ilminin esasları, makamları, tarikat yoluna girenlerin yapması gerekenler anlatılmıştır. Eserde anlatılan konu ayet, hadis ve rivayetlerle desteklenmiştir. Tarikat yolunun bütün makamlarının gerekleri anlatılarak eser tamamlanmıştır.
Tarikat ilmi açısından sayılara yüklenen değerler oldukça önemlidir. Bu bağlamda Şifâü’l-Esrâr’da da sayıların derin yapısındaki çok katmanlı anlamsal düzlemden yararlanılmıştır. Sayılara anlamlar yüklenirken İslami değerlerden, tarikat ilminin getirdiklerinden yararlanılmış; Türk kültürünün kültürel kodlarında yer alan anlamsal çağrışımlar da bunlara eklenmiştir. Eserde, bütün bunlar bir araya getirilerek sayılar üzerinden de anlamsal bir yapı inşa edilmiştir.
Bir sayısından başlayarak üç, beş, yedi sayıları ve bu sayıların katları eserde sık sık görülmektedir. Bu sayılar anlatılırken eserin temel anlamsal akışını destekler nitelikte, bazen amaç bazen araç olarak kullanılmıştır.
Sayıların derin yapısındaki anlamları, anlamsal çağrışımlardan hareketle tespit etmeye çalışmak, eserin ne anlatmak istediğini tam anlamıyla kavramak açısından gereklidir. Sayılara yüklenen çok katmanlı anlamsal yapı tespit edilebilirse eser ancak o zaman tam anlamıyla anlaşılacaktır.
Bu çalışmada, Şifâü’l-Esrâr’da kullanılan sayı isimleri tek tek tespit edilmiştir. Sayı isimlerinin geçtiği örnekler incelenmiş ve sayıların bulunduğu konuma, anlattığı konuya göre işaret ettiği anlamsal yapı çözümlenmeye çalışılmıştır. Bu anlamsal yapı açıklanmış ve eserde geçen bütün sayı ifadeleri ayrı ayrı değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Şifâü’l-Esrâr, Sayı kavramı, Derin yapı, Anlambilim.
Seyyid Yahyâ Şirvânî was born in Şamahı, Şirvan and lived in Baku and wrote his works here. Şifâü’l-Esrâr is one of the important works of Arabic and Persian. In this work, the principles, authorities and principles of sect science are explained. The subject described in the book is supported by verses, hadiths and narrations. The work was completed by explaining the requirements of all the authorities of the sect way. The values uploaded to numbers in terms of scientific terms are very important. In this context, in the Şifâü’l-Esrâr, a multi-layered semantic plane in the deep structure of numbers was used. While loading the meanings to the numbers, the Islamic values, the meanings of the sect science were used and the semantic connotations in the cultural codes of the Turkish culture were added to them. All these were brought together and a semantic structure was constructed over the numbers. Starting from a number, three, five, seven numbers and multiples of these numbers are frequently seen in the work. These numbers support the basic semantic flow of the work while the work is told, sometimes the purpose is sometimes used as a tool. The meaning of numbers in the deep structure of the meaning of the semantic connotations to try to determine, what is meant to tell the meaning of the work is necessary to fully understand. If the multilayered semantic structure loaded into numbers can be identified, then the work will only be fully understood. In this study, the number names used in Şifâü’l-Esrâr were determined one by one. The examples of number names were examined and the semantic structure that the number points to is determined according to the subject matter. This semantic structure is described and all the number expressions in the work are evaluated separately.