1922 Paris Konferansı Ekseninde İngiltere’nin Anadolu Barışına Bakışı


Creative Commons License

Başarır M.

Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, cilt.62, sa.1, ss.209-238, 2022 (Hakemli Dergi) identifier

Özet

TBMM Hükümeti'nin Sakarya'da Yunanlılara karşı elde ettiği zafer sonrasında İngiltere, Küçük Asya'da (Asia Minor) barışı sağlamak adına bir takım girişimlerde bulunmuştur. Bu girişimlerin biri de 1922 Mart'ında Müttek Devletler Dışişleri Bakanlarının Paris'te bir araya geldiği konferanstır. Şark'ta sulhun sağlanması için Yunanistan'dan kendi çıkarlarını Mütteklerin ellerine bırakma sözü alan İngiliz Dışişleri Bakanı Lord Curzon, İngiltere'nin Boğazlar, Orta Doğu ve Hindistan üzerindeki çıkarlarını da düşünerek Mütteklerin barış konusunda ortak bir karara varmalarına çalışmıştır. Böylece İngiltere, hem Boğazların kontrolünü sağlamak, Bolşevik Rusya'nın batıya ve güneye yayılma ihtimalini frenlemek, TBMM Hükümeti'nin Bolşeviklerle olan yakınlığının boyutunu öğrenmek hem de Hint-İslam kamuoyunun tepkisini yatıştırarak Orta ve Uzak Doğu'da yankılanan huzursuzluğu gidermek istemiştir. Barıştan yana tavrını gizlemeyen TBMM Hükümeti de Dışişleri Bakanını Avrupa başkentlerine göndererek temaslarda bulunmasını sağlamıştır. Ancak Paris Konferansı kararları önce mütareke sonra ateşkes üzerine planlandığından Mondros Mütarekesi tecrübesini yakın zamanda yaşamış bir millet nazarında bu kararlar şüpheyle karşılanmıştır. TBMM Hükümeti önce tahliye sonra sulh müzakereleri biçiminde niyetini ortaya koysa da karşılıklı notalar etrafında devam eden süreçte sulh hep söylemde kalmıştır. Bu çalışmada, İngiltere'nin dilinden düşürmediği Anadolu Barışı'na dair tutumu, İngiltere Kabine Belgeleri, Avam ve Lordlar Kamarası ve Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıtları üzerinden aktarılmaya çalışılmıştır.

Anadolu Barışı, Milli Mücadele, TBMM Hükümeti, Müttefik Devletler, Trakya, Boğazlar, İzmir