Akademik Veri Yönetim Sistemi
DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUKLARI, Dr. Öğr. Üyesi Yahya ÇIKILI – Dr. Öğr. Üyesi Mehmet YAVUZ, Editör, Eğiten Yayıncılık, Ankara, ss.41-57, 2019
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olan çocukların bilişsel
gelişim, akademik gelişim, dil gelişimleri, motor gelişim, sosyal ve duygusal
gelişim özelliklerinde sorunları olabilmektedir. Genel olarak zekâ problemleri olmayan bu çocukların aileleri ve öğretmenleri bazı gelişim alanlarıyla
ilgili zorluklar yaşamaktadırlar.
DEHB’li çocuklarda dikkatlerini bir noktaya toplayamama, dikkatin
kolay dağılması, eşyalarını sık sık kaybetme, görevlerini unutma, dersleri
dinleyememe, aynı anda birden fazla uyarana dikkat verememe, bir konu
üzerinde dikkatlerini yoğun bir şekilde odaklayamama gibi özellikleri bulunur. DEHB’li çocukların çoğunluğu akademik becerilerde zorluklar yaşamaktadır. Bu çocukların dikkat dağınıklıkları ve odaklanamadıkları için
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Olan Öğrencilerin Gelişim Özellikleri
53
okul performansları akranlarından düşük olabilmektedir. Okuma, yazma
ve matematik alanlarıyla ilgili sorunları olabilmektedir.
Sözsüz işaretleri ve beden dilini anlayamamaları, konuşurken ses ve
sözcük atlama/ekleme, hızlı konuşma, yüksek tonda konuşma, söze atlama,
sonlandıramama, konuya uygun sohbeti sürdürememe, gereksiz ve ilgisiz
konulardan konuşma gibi yakınları, öğretmenleri ve arkadaşları tarafından
dikkat çeken sorunları olduğundan bahsedebiliriz.
Kaba motor becerilerindeki yetersizlikleri akranlarına göre ayırt edilmesi kolay olmayan DEHB’li çocukların özellikle sınırlı alanlardaki kesme,
çizme, yırtma ve boyama gibi ince motor gelişimlerindeki yetersizlikleri
göze çarpmaktadır. Ayrıca bu çocukların çoğu ince motor becerisi gerektiren işlerden yazı yazmada da zorlanabilmektedirler.
DEHB’li bireylerde, hem pozitif sosyal davranışlarının azlığı hem de
anti sosyal davranışlarındaki fazlalık dikkat çekici boyutlara ulaşabilmektedir. Dikkatlerinin dağınık ve kısa süreli olması ayrıca çok atak olmaları
kabul edilebilir sosyal becerileri öğrenmelerini zorlaştırabilmektedir. Ev,
sosyal ortamlar, oyun, okul ve sınıf içerisinde belirlenmiş olan kurallara
uymamaları ve karşı gelme davranışları arkadaş edinmelerini ve arkadaşlıklarını sürdürmelerini engelleyebilmektedir.
Saldırganlık, karşı gelme, öfke nöbetleri, sınav korkuları, ağlama, üzüntü gibi duygusal tepkileri görülebilir. DEHB’li çocukların yetişkinliklerinde de
okul bırakma, işten kovulma, evlilik problemleri, zayıf arkadaşlık ilişkileri, anksiyete bozukluğu, öfke kontrolü problemleri, kişilik bozuklukları, madde kötüye kullanma oranlarının yüksekliği gibi birçok problemler görülebilmektedir.
Adaletsizliğe karşı koymaları, risk alabilmeleri, enerjik olmaları, gerektiğinde başkaları ile kolaylıkla iletişim kurabilmeleri, şakacı ve esprili
yönleri de olumlu özellikleri arasında gösterilebilmektedir.