Akademik Veri Yönetim Sistemi
Doğu Türkçesinden Batı Türkçesine Bİr Ömür Prof. Dr. Bilâl Yücel Armağanı, Prof. Dr. Ali Akar,Doç. Dr. Onur Balcı,Doç. Dr. Ahmet Turan Doğan, Editör, Paradigma Akademi Yayınları, Çanakkale, ss.87-116, 2024
Zamanı ifade etmek özellikle anlatı metinleri için önemli olduğu kadar zorlayıcı bir durumdur. Zamanı ifade edebilmek, aslında bir yönüyle anlatının anlamsal yapısını soyut zeminden somut zemine geçirme çabasıdır. Bir anlamda zaman sınırları koyarak anlatının anlamsal yapısına katkıda bulunmaktır. Zamanın ifadesi için bildirme kipleri kullanılmış bu yolla zaman ifadesi aktarılmıştır. Ancak bildirme kiplerinin geniş bir zamanı ifade etmesinin yanında tasarlama kiplerinin de kullanılması anlatılan zamanın daha açıklayıcı şekilde aktarılmasını gerekli kılmıştır. Bu aşamada zaman ifadeleri devreye girmiştir. Zaman ifadelerinin kullanımıyla anlatılmak istenen zaman net olarak aktarılmaya çalışılmıştır.
Hâvernâme ise Hz. Ali’nin Haver isimli ahdar-ı zemin de denen ülkeyi fetih için verdiği mücadeleyi, yaptığı savaşları anlatır. Savaş sahneleri oldukça canlı tasvir edilirken bu sahneler anlatılırken zaman ifade eden çok sayıda kelime ve yapı kullanılmıştır.
Çalışmada Hâvernâme’deki zaman ifadeler tespit edilmiştir. Tespit edilen zaman ifadeleri anlama göre sınıflandırılmış, ifadelerin anlamları verilmiş ve kelime grubu dışındaki örnekler alınarak Türkiye Türkçesi ile karşılaştırılmıştır. Bu yolla eserdeki zaman ifadelerini ortaya çıkarmak, bu ifadelerin anlam inceliklerini tespit etmek, bu ifadeleri Türkiye Türkçesi ile karşılaştırarak benzerlik ve farklılıkları ortaya çıkararak alanyazına katkıda bulunmak amaçlanmıştır.
Sonuçta tespit edilen zaman ifadelerinin bir kısmının Türkiye Türkçesi’nde de kullanıldığı, önemli bir kısmının ise eskicil unsurlardan oluştuğu tespit edilmiştir. Bu ifadelerin sayısal verileri sonuç bölümünde verilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Hâvernâme, zaman, saat, Türkiye Türkçesi