Köklü bir tarihe sahip olan Adilcevaz, gerek yerli gerekse yabancı turistler tarafından ziyaret edilebilecek türden birçok mekâna sahiptir. Bu çalışmayı yaparken Adilcevaz’daki ziyaret yerlerini “Tarihi Nitelikli” ve “Dini Nitelikli” ziyaret yerleri şeklinde tasnif etmeyi uygun gördüm. Fakat “Tarihi Niteliğe” sahip yerlerin daha önce birçok kez sanat tarihçiler ve mimarlar tarafından çalışılmış olması sebebiyle bu tebliğimde özellikle “Dini Nitelikli Ziyaret Yerlerini” ve buralara dair yöre insanının “İnanış ve Uygulamalarını” aktaramaya çalışacağım.

Adilcevaz merkezli olarak yapmış olduğum bu çalışmada, öncelikle yöre halkınca kutsallık atfedilen ya da doğaüstü güçlere sahip olunduğuna inanılan yerler ile buralara dair genel kabul gören inanış ve uygulamalardan bahsedeceğim.

Yörede bu tür mekânlar için genellikle Dede, Baba, Veli, Şeyh, Hoca, Efendi gibi sıfatlarla beraber kullanılan isimlere rastlanılmaktadır. Adilcevaz halkının manevi dünyasında önemli bir yere sahip olan bu mekânlar, nesiller boyunca kulaktan kulağa aktarılan rivayetlerle günümüze kadar ulaşmış ve bu mekânlar bir sonraki nesile aktarılırken çok daha fazla doğaüstü güçlere büründürülerek adeta kutsallaştırılmışlardır. “Peki, bu mekânların doğaüstü gücü nereden geliyor ya da nereden biliniyor?” sorusu akla gelecek olursa yanıtı oldukça basit ve nettir: Yöre insanı kendi tecrübelerinden ziyade büyüklerinden veya çevresinden buralara dair işitmiş olduğu ve bizzat bu olayları aktaran kimselerin şahit olduklarını iddia ettikleri birçok kıssa neticesinde o mekâna dair hiçbir bilgisi olmasa bile orasını kendi manevi dünyasında özel bir yere koymuştur. Hatta zamanla bu mekânlara dair öylesine rivayetler türetilmiştir ki; insanlar sıkıntılarının türüne göre bu mekânları sınıflandırmış ve her bir mekâna farklı türden güçler yüklemişlerdir.

İnsanların buralara geliş amaçlarını ya da bu yerlere dair beklentilerini ana hatlarıyla genelleyecek olursak; hastalığa şifa, borca eda, kendisine ya da çevresindekilere hayırlı kısmet, zihin açıklığı, işinin gücünün rast gitmesi, gözle göremediği ama varlığını hissettiği ruhani varlıklardan gelebilecek olumsuzluklara karşı muhafaza gibi musibetlerde ve kendisini çaresiz hissettiği anlarda en büyük destek, sığınak ve güvence olarak buralardan medet ummuşlardır. Buralarda da çeşitli adaklar sunarak, ağaç ve dallara bez bağlayarak, mum yakarak buradaki Allah dostu olarak kabul ettikleri kişilerin mezarları başında ya da başkaları tarafından görüldüğü rivayet edilen nurani varlıkların olduğuna inandıkları yerlerde çeşitli ritüeller gerçekleştirmektedirler.

Anahtar Kelimler: Adilcevaz, Dini Yerler, Ziyaret, İnanç, Uygulama