Hâkimler Dönemi Yahudi Tecdit Hareketleri

İSLAM VE MEDENİYET 2. ULUSLARARASI SEMPOZYUMU, Elazığ, Türkiye, 17 - 18 Ekim 2022, cilt.2, sa.279, ss.263-284

Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
Cilt numarası: 2
Basıldığı Şehir: Elazığ
Basıldığı Ülke: Türkiye
Sayfa Sayıları: ss.263-284
Kayseri Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Yahudilerce kanonik (sahih) kabul edilen kutsal kitap külliyatına (Tanah) göre, Yahudi tarihindeki ilk ihyâ faaliyetleri, bir nevi aile-kabile lideri konumunda olan atalar (İbrahim, İshak ve Yakup peygamber gibi) tarafından yürütülmüştür. Mısır’dan çıkışla birlikte uluslaşma süreci başlamıştır. Bu dönemde İsrâiloğulları, Musa peygamber ve Yeşu peygamber gibi hem peygamber hem de ulusal lider konumunda olan uyarıcılar tarafından sevk ve idare edilmişlerdir. Ardından aralarında Davut peygamber ve Süleyman peygamber gibi kralların da yer aldığı Krallar dönemine geçilinceye kadar Yahudi ıslahatını Hâkimler (Şofetim) yürütmüştür.

İsrâiloğulları, tarihleri boyunca pek çok defa irtidat ederek yoldan çıkmışlar ve Tanrı’nın gazabına uğramışlardır ancak başlarına gelen felaketlerden sonra tövbe edip tekrar Tanrı’ya bağlandıkları için sıkıntılardan kurtularak varlıklarını sürdürmeyi başarmışlardır. Tanah’ın anlatımlarına göre bu süreçte Tanrı genellikle yoldan çıkan İsrâiloğullarının üzerlerine düşmanlarını saldırtmaktadır. Böylece Tanrı hem İsrâiloğullarını cezalandırmakta hem de onları ıslah olmaya zorlamaktadır. Hâkimler döneminde de bu kısır döngünün devam ettiği görülmektedir. Düşmanları karşısında perişan olan İsrâiloğullarının yakarışlarına karşılık veren Tanrı onlara acıyıp Otniel, Ehut, Şamgar, Debora, Gidyon ve Yiftah gibi bazı kurtarıcıları İsrâiloğullarını ihyâ ve İrşâd etmek üzere Hâkim olarak görevlendirmiştir. Böylece, bu hâkimlerin önderliğinde hem İsrâiloğullarının düşmanlarına galip gelmesi sağlanmış hem de Tanrı’yı terk edip başka ulusların tanrılarına tapınanların ıslah edilmesi ve dindeki tecdit faaliyeti geçekleştirilmiştir.

İlk dönemlerdeki irşad faaliyetlerini yürütmüş olan peygamberler kadar güçlü bir konuma sahip olmayan Hâkimler, Yahudi kabileleri tarafından baskın bir otorite olarak kabul edilmemişlerdir. Tanrı’dan aldıkları haberleri İsrâiloğullarına aktarmakla görevli olan Hâkimlerin ikazlarına rağmen İsrâiloğullarından bazıları kendi tanrılarını (Yahve) terk edip başka ulusların tanrılarına (Baal, Aşera..) tapınmışlardır. Bu yüzden Hâkimlerin tecdit faaliyetleri kalıcı olmayı başaramamış ve irtidat etmeye devam edenler için sıkıntılı süreçler tekrar yaşanmıştır.

Bu çalışmada, Tanah’ın anlatımları doğrultusunda İsrâiloğullarının Tanrı’dan uzaklaşmaları, başlarına gelen felaketler, çektikleri sıkıntılar, pişmanlık duyup af dilemeleri, kendilerine kurtarıcı gönderilerek yardım edilmesi süreci ile İsrâiloğullarının aynı hataları tekrar işleme konusundaki ısrarları, Hâkimler dönemi özelinde, Dinler Tarihi yöntembilimi açısından incelenmeye çalışılmıştır.