Barut Ağacı Kabuğu’nun (Rhamnus Frangula L.) Bazı Tekstil Materyallerini Boyayabilme Özelliklerinin Araştırılması


Creative Commons License

Benli H.

Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Fen Bilimleri Dergisi, cilt.36, sa.3, ss.420-432, 2020 (Hakemli Dergi)

Özet

Barut ağacı kabuğu (BAK) çoğunlukla bağırsak florasının düzenlenmesinde, kesik ve yaralarda tonik olarak geleneksel tıpta ve eczacılıkta sıkça kullanılan doğal bir bitkisel kaynaktır ve son yıllarda yapılan araştırmalarda anti-kanserojen, anti-oksidan, anti-bakteriyel gibi birçok özelliklerinin de olduğu tespit edilmiştir. Bu çalışmada, BAK’ın doğal bir boyarmadde kaynağı olup olamayacağını test etmek için en önemli tekstil malzemelerinden biri olan pamuklu ve yünlü kumaşların boyama özellikleri araştırılmıştır. Boyama işlemleri hem mordansız (metal tuzu kullanılmadan) hem de 4 farklı metal tuzu (KAl(SO4)2.12H2O, CuSO4.5H2O, FeSO4.7H2O, K2Cr2O7) kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Boyamalar laboratuvar şartlarında HT makinada 100˚C’de 60 dakika süreyle gerçekleştirilmiştir. Mordanlı yapılan çalışmalarda birlikte mordanlama yöntemi kullanılmıştır. Boyamalardan sonra elde edilen numunelere yıkama, sürtme, ter ve ışık haslık testleri uygulanmıştır. CIE L*a*b* ve K/S değerleri Konica Minolta 3600d spektrofotometresi kullanılarak ölçülmüştür. BAK’a ait çözeltinin UV görünür bölge spektrumu VWR spektrofotometre 3100PC ve FTIR spektrumu ise Perkin Elmer 400 spektrometresi kullanılarak tespit edilmiştir. Boyama renk verimleri ve diğer test sonuçları birlikte değerlendirildiğinde Barut ağacı kabuğunun selülozik ve protein esaslı tekstil materyallerini renklendirebileceği tespit edilmiş olup bu bitkisel kaynağın doğal bir boyarmadde kaynağı olarak kullanılabileceği öngörülmektedir.

Frangula bark is a natural herbal resource commonly used in traditional medicine as a tonic for the regulation of intestinal flora, cuts and wounds, and it has been found that anti-carcinogen, anti-oxidant and anti-bacterial properties have been used in recent years. This study was conducted on the dyeing properties of cotton and wool fabrics which are the most used textile materials of Frangula bark as a source of natural dyestuff. The dyeing processes were carried out both without mordant and using 4 different metal salts (KAl(SO4)2.12H2O, CuSO4.5H2O, FeSO4.7H2O, K2Cr2O7). The dyeing was carried out on HT machine at 100˚C for 60 minutes under laboratory conditions. Simultaneously mordanting method was used in the studies using mordant agents. After dyeing, washing, rubbing, perspiration and light fastness tests were applied to the samples obtained. CIE L*a*b* and K/S values were collected using Konica Minolta 3600d spectrophotometer. The UV visible region spectrum of BAK solutions was determined by VWR spectrophotometer 3100PC and FTIR spectrum by Perkin Elmer 400 spectrometer. The dyeing and other test results, it is predicted that Frangula bark can color cellulosic and protein-based textile materials and this plant source could be a natural source of dyes.