JOURNAL OF HISTORY AND FUTURE, cilt.6, sa.4, ss.1297-1311, 2020 (Hakemli Dergi)
Öz
Yakındoğu coğrafyasında 267 yıl hüküm süren Memlûklar(1250-1517), devletin kuruluş,
örgütleniş ve işleyişi bakımından Mısır ve bölge tarihinin önemli devletlerindendir. Muhammed
b. Kalavun da (1293-1341) Memlûk tarihinde devleti en uzun süre yöneten hükümdar olmasının
yanı sıra çağdaşı olan Hıristiyan devletler ve ehl-i zimmet ile ilişkileri bakımından dikkate değer
sultanlarından biridir.
Bu çalışmada Muhammed b. Kalavun Dönemi sosyo-kültürel ve siyasi tarihinin şekillenmesine
etki eden din faktörü incelenmeye çalışılmıştır. Sultan Baybars’ın hilafeti himaye politikasıyla kendine
İslâm dünyasının hâmisi rolünü de yükleyen bir devlet olarak Memlûklarda kuşkusuz dâhilî ve haricî
siyasette dinin rolü büyüktü. İncelemeye konu olan dönem, Memlûk tarihinde siyasî nüfuz, iktisadî
başarı ve bazı istisnaî olaylar hariçte tutulacak olursa toplumu oluşturan sosyal yapıdaki dengeli
siyaset bakımlarından müstesna bir mevki işgal etmektedir.Memlûk Devleti kurulduğu sıralarda Haçlı Seferleri etkisini yitirmiş ve seferler sırasında
elde edilen kazanımlar korunmaya çalışılıyor olsa da fikrî açıdan haçlı düşüncesinin tamamen
ortadan kalkmadığı söylenebilir. Hıristiyanlığın yayılma sürecinde Roma ile beraber hayatî rol
oynayan üç merkezden ikisinin –İskenderiye ve Antakya Piskoposlukları- Memlûk hâkimiyetinde
olması bu devleti Hıristiyanlar gözünde de önemli kılmaktaydı. Çalışmanın amacı, devletin kuruluş
dönemlerinde temelleri atılan ve politik bir motivasyon kaynağı olarak görülen dinin Muhammed b.
Kalavun Dönemi’nde devlet politikalarına etkisini ortaya koymaktır.
Anahtar Kelimeler: Memlûklar, Muhammed b. Kalavun, Din, Hıristiyan, Yahudi