MUHAMMED b. KALAVUN DÖNEMİ'NDE (1285-1341-H. 684-741) EHL-İ ZİMMET VE HIRİSTİYAN DÜNYA İLE İLİŞKİLER HAKKINDA BİR DEĞERLENDİRME


YİĞİT R.

JOURNAL OF HISTORY AND FUTURE, cilt.6, sa.4, ss.1297-1311, 2020 (Hakemli Dergi)

Özet

Öz

Yakındoğu coğrafyasında 267 yıl hüküm süren Memlûklar(1250-1517), devletin kuruluş,

örgütleniş ve işleyişi bakımından Mısır ve bölge tarihinin önemli devletlerindendir. Muhammed

b. Kalavun da (1293-1341) Memlûk tarihinde devleti en uzun süre yöneten hükümdar olmasının

yanı sıra çağdaşı olan Hıristiyan devletler ve ehl-i zimmet ile ilişkileri bakımından dikkate değer

sultanlarından biridir.

Bu çalışmada Muhammed b. Kalavun Dönemi sosyo-kültürel ve siyasi tarihinin şekillenmesine

etki eden din faktörü incelenmeye çalışılmıştır. Sultan Baybars’ın hilafeti himaye politikasıyla kendine

İslâm dünyasının hâmisi rolünü de yükleyen bir devlet olarak Memlûklarda kuşkusuz dâhilî ve haricî

siyasette dinin rolü büyüktü. İncelemeye konu olan dönem, Memlûk tarihinde siyasî nüfuz, iktisadî

başarı ve bazı istisnaî olaylar hariçte tutulacak olursa toplumu oluşturan sosyal yapıdaki dengeli

siyaset bakımlarından müstesna bir mevki işgal etmektedir.Memlûk Devleti kurulduğu sıralarda Haçlı Seferleri etkisini yitirmiş ve seferler sırasında

elde edilen kazanımlar korunmaya çalışılıyor olsa da fikrî açıdan haçlı düşüncesinin tamamen

ortadan kalkmadığı söylenebilir. Hıristiyanlığın yayılma sürecinde Roma ile beraber hayatî rol

oynayan üç merkezden ikisinin –İskenderiye ve Antakya Piskoposlukları- Memlûk hâkimiyetinde

olması bu devleti Hıristiyanlar gözünde de önemli kılmaktaydı. Çalışmanın amacı, devletin kuruluş

dönemlerinde temelleri atılan ve politik bir motivasyon kaynağı olarak görülen dinin Muhammed b.

Kalavun Dönemi’nde devlet politikalarına etkisini ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler: Memlûklar, Muhammed b. Kalavun, Din, Hıristiyan, Yahudi