Çin'de E-Devlet

in: E-DEvlet Ülke Uygulamaları, Prof. Dr. Yavuz BOZKURT,Dr. Derya KAMAN, Editor, Dora, Bursa, pp.370-391, 2023

Çin’de internetin gelişimi 1980’lerin sonlarına kadar

dayanmaktadır. Çin’de internet, ilk yıllarda ağırlıklı olarak

akademisyenler tarafından kullanılmış olsa da Çin Bilim Akademisi’nin

himayesi altında çeşitli akademik ağların kurulmasıyla ilk ivmesini

kazandı. 1987 yılında Pekin’de Çin Akademik Ağı veya CANet ve Yüksek

Enerji Fiziği Enstitüsü ağı kuruldu. Böylelikle birkaç bilimsel araştırma

enstitüsü de internet erişimini kullanmaya başladı. Almanya’daki bir ağ

geçidi üzerinden uluslararası bir e-posta ağına bağlantı sağlandı. Kısa bir

süre sonra Fudan Üniversitesi, Tsinghua Üniversitesi ve Shanghai

Jiaotong Üniversitesi gibi önde gelen akademik kurumlar doğrudan

internete bağlandı (Lu et al., 2002).

1990’ların sonlarından itibaren, hükümetin idari ve toplumsal

değişim vizyonunu, Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin (BİT) ulusal ve

uluslararası düzeylerde geliştirilmesine ilişkin hedefleri ve öncelikleri

tanımlama girişimine yönelik çeşitli e-stratejik planlar geliştirildi

(Anthopoulos & Reddick, 2018). 1993 yılında Devlet Eğitim Komisyonu

kendi ağını, Çin Eğitim ve Araştırma Ağı CERNET’i kurdu. Yine 1993

yılında Posta ve Telekomünikasyon Bakanlığı kendi paket veri ağı olan

CHINAPAC’ı kurdu. 1995’te bu ağ CHINANET olarak yeniden hizmete

girdi. Elektronik Sanayii Bakanlığı da daha sonra Çin’de İnternet

teknolojisi uygulamalarının genişletilmesinde aktif rol oynayan yeni bir

şirket olan Jitong’u kurarak pazar payı mücadelesine katıldı. Kendi ağı

CHINAGBN, bugün Çin’de önemli bir ulusal ekonomik bilgi kamu ağı

olmuştur (Holliday & Yep, 2005: 240).

E-devlet, vatandaşa daha iyi hizmet sunmak için bilgi ve iletişim

teknolojilerinin kullanımını ifade etmektedir. Çin’de, e-devlet anlayışı

‚sosyalist piyasa ekonomisi‛ temeline dayanmaktadır. Bu bağlamda bilgi

iletişim teknolojilerinin ekonomik ve sosyal faydalarından yararlanmak

için bir ‚siber strateji‛ benimsedi. Çin Komünist Partisi (ÇKP), hukuk,

idari kurumlar ve makroekonomik alanlardaki daha geniş reformlarla

olan ilişkisini göz önünde bulundurarak e-devleti teşvik etmeye başladı

(OECD, 2005: 14). Nitekim Çin hükümetinin ekonomik ve sosyal temelli

e-devlet uygulamasına yönelik ilk adımlar 1990’larda şekillenmeye

başladı.

Yukarıda aktarılan bilgiler doğrulsunda Çin’in bilgi ve iletişim

teknolojilerinin sosyal ve ekonomik dönüşümüne yer verilmektedir. Çin’e

ait genel bilgiler aktarıldıktan sonra e-devlet uygulamasının tarihçesi,

ülkeye ilişkin mevzuat, uygulama ve karşılaşılan sorunlardan

bahsedilmektedir. Ayrıca Çin - Türkiye E-Devlet uygulamalarının

karşılaştırılması üzerine odaklanmaktadır.