Research Information System
I. BİLSEL ULUSLARARASI DİVRİĞİ BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR KONGRESİ-SİVAS, Sivas, Turkey, 1 - 02 March 2025, pp.20-50, (Summary Text)
“GİZLİ ANLAMLAR VE İNANÇLAR: DİVRİĞİ ULU CAMİİ
MİNBERİNİN MOTİFLERİ VE YAZILARI ÜZERİNE BİR ÇÖZÜMLEME”
Öğr. Gör. Emine Rumeysa ÜNAL
ORCID: 0009-0005-7357-1415
e-posta: rumeysaunal@kayseri.edu.tr
Kayseri Üniversitesi, Mustafa ÇIKRIKÇIOĞLU Meslek
Yüksekokulu, Geleneksel Türk Sanatları, Kayseri, Türkiye
Özet
Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası, Anadolu
Selçuklu döneminde Mengücekli Beyliği’nin Divriği koluna bağlı olan Ahmet Şah
ve eşi Melike Turan tarafından 1228-1229 yıllarında yaptırılmış olup,
Türk-İslam mimarisinin ve sanatının en nadide örneklerinden biridir. Sivas’ın
Divriği ilçesinde yer alan bu yapı kompleksi, bir cami, bir hastane (darüşşifa)
ve çeşitli yapısal unsurlardan oluşmaktadır. Anadolu’da eşine az rastlanır
mimari ve süsleme teknikleriyle inşa edilen Divriği Ulu Camii, zengin taş
işçiliği, karmaşık geometrik desenleri ve derin sembolik anlatımlarıyla öne
çıkmaktadır. Özellikle zengin taş işçiliği, geometrik desenleri ve derin
sembolik anlamlarıyla dikkat çeker.
Cami içerisindeki minber, ince ahşap
işçiliği ve hat sanatı açısından büyük öneme sahiptir. Oyma ve kakma
teknikleriyle süslenmiş olup, üzerindeki yazılar dönemin estetik anlayışını ve
dini hassasiyetini yansıtır. Minberin yapımında kullanılan oyma ve kakma
teknikleri, ince ahşap işçiliğiyle dönemin sanatkârlarının ustalığını gözler
önüne sermektedir. Divriği Ulu Camii ve minberi, UNESCO Dünya Mirası
Listesi’nde yer almakta olup, İslam sanatının ulaştığı estetik ve teknik
seviyeyi belgelemektedir.
Minberin süslemeleri, bitkisel motiflerden
(palmet ve rumi desenleri) geometrik desenlere ve figüratif unsurlara kadar
zengin bir çeşitlilik göstermektedir. Bitkisel motifler, doğayı ve manevi
derinliği sembolize ederken, geometrik desenler İslam sanatındaki simetri ve
düzen anlayışını yansıtır. Ayrıca, minberde yer alan yazılar hat sanatı
açısından önemli örnekler sunmakta ve dini mesajları taşıma işlevi
göstermektedir. Minber, sadece dekoratif bir unsur olmanın ötesinde, işlevsel
bir yapı elemanı olarak da önem taşır. Hutbe irad etmek için kullanılması, onu
dini ve toplumsal mesajların aktarımına aracılık eden bir platform haline
getirir. Minber, özellikle yerel tarih araştırmaları ve İslam mimarisi üzerinde
yapılacak çalışmalara zengin malzeme sunarak akademik bir değer taşımaktadır.
Divriği Ulu Cami'nin minberi, Türk-İslam sanatının gelişimindeki önemli
duraklardan biri olup, günümüz sanat araştırmaları için dikkate değer bir eserdir.
Anahtar
kelimeler: Minber, Hat Sanatı, Divriği Ulu Camii, Türk İslâm Sanatları