Özel Gereksinimli Çocuk Sahibi Ailelerde Sosyal Destek, Psikolojik Dayanıklılık ve Yaşam Kalitesi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Duman Erbakırcı M., Çopur A., Doğandemir H.

Nuh Naci Yazgan Üniversitesi Sağlık Araştırmaları Dergisi, cilt.1, sa.1, ss.37-45, 2025 (Hakemli Dergi)

Özet

Özel gereksinimli bireye sahip ailelerde, yaşam kalitesi; algılanan sosyal destek düzeyi ve psikolojik dayanıklılık ile yakından ilişkili olup, bu değişkenlerin etkileşimi ailelerin günlük yaşam deneyimlerini ve baş etme kapasitelerini önemli ölçüde şekillendirmektedir. Bu araştırmanın amacı, özel gereksinimli bireylerin bakımını üstlenen ailelerin yaşam kalitesi ile algıladıkları sosyal destek ve sahip oldukları psikolojik dayanıklılık düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırma, 2024-2025 eğitim-öğretim yılında Kayseri ilinde bulunan bir Özel Eğitim Uygulama Okulu’nda öğrenim gören öğrencilerin aileleri ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmada veri toplama aracı olarak, sosyodemografik bilgi formu, Beach Center Aile Yaşam Kalitesi Ölçeği (BCAYKÖ), Aile Destek Ölçeği (ADÖ) ve Kısa Dayanıklılık Ölçeği (KDÖ) kullanılmıştır. Araştırma kapsamında öncelikle örneklem grubunun sosyodemografik özellikleri tanımlayıcı istatistiklerle (ortalama, standart sapma, yüzde) hesaplanmış; değişkenler arası ilişkileri belirlemek için Pearson korelasyon analizi uygulanmış ve anlamlılık düzeyi p< 0,05 olarak kabul edilmiştir. Bulgular, ailelerin “Beach Center Aile Yaşam Kalitesi Ölçeği (BC- AYKÖ)” ortalama puanlarının orta-üst seviyede olduğunu ve en yüksek puanların “Aile Etkileşimi”, en düşük puanların ise “Fiziksel/Finansal/Materyal Yeterlilik” alt boyutunda alındığını göstermektedir. Aile Destek Ölçeği (ADÖ) ortalama puanları orta düzeyde bulunmuş; en yüksek destek “Duygusal Destek”, en düşük ise “Maddi Destek” alt boyutunda belirlenmiştir. Ailelerin Kısa Dayanıklılık Ölçeği (KDÖ) ortalama puanları da genel olarak orta düzeyde bulunmuştur. Korelasyon analizleri sonucunda, aile desteği ile aile yaşam kalitesi, psikolojik dayanıklılık ile aile yaşam kalitesi ve aile desteği ile psikolojik dayanıklılık arasında pozitif ve anlamlı ilişkiler saptanmıştır. Sonuç olarak, özel gereksinimli bireye sahip ailelerin yaşam kalitesini ve dayanıklılıklarını artırmak için sosyal destek yaklaşımlarının benimsenmesi, özellikle maddi ve psikososyal desteklerin güçlendirilmesi önerilmektedir.