İlk insandan günümüze kadar sosyalleşmesini devam ettiren insanoğlu bu süreç içerisinde acziyetini hissetmiş ve bunu telafi etmek için çeşitli yöntemler geliştirmiştir. Böylece nesilden nesile tecrübe yoluyla aktarılan ve tamamen sözlü kültüre dayanan bu uygulamalar neticesinde elde ettiği verileri; din, gelenek ve göreneklere göre yeniden şekillendirerek mensubu olduğu inanışa alternatif ya da onu daha da canlı tutacak bir inanma biçimi olan “Halk İnanışı”nı ortaya çıkarmıştır.

Doğum hatta doğum öncesi dönemle başlayıp ölüme kadar devam eden tüm bireysel ve toplumsal münasebetlerde halk inanışlarının belirleyici etkisini görmekteyiz. Bazı çevreler tarafından “Batıl İnanç” veya “Hurafe” adlarıyla da nitelendirilen halk inanışları, gereksiz ve gerçeğin yozlaşmış hali olarak kabul edildiğinden dolayı reddedilmektedir. Oysaki tümden reddetmek yerine, özenli bir tasnif yapılarak akli- ilmi ve dini verilere aykırılık taşımadığı tespit edilen halk inanış ve uygulamalarının; hayatın farklı safhalarına bir canlılık ve renk kattığını; geçmişle bugünü birbirine bağladığını; farklı gibi gözüken toplum ve bireyleri kaynaştırdığını; karşılaşılan bazı sıkıntı ve sorunlara çözüm üretmese de psikolojik bir rahatlamaya sebep olduğunu; sadece yaşanan anın değil gelecekte de yaşanabilecek olası aksiliklerinin ortaya çıkmadan bertaraf edilmesine vesile olacağı düşüncesinin sağladığı huzuru rahatlıkla görmekteyiz.

Hangi topluma, inanca ve cinsiyete tabii olursa olsun insanoğlu, doğumla başlayan hayat yolculuğunun kaçınılmaz sonu olan ölüm anına kadarki süreci en iyi şekilde yaşamayı istemiş ve bu uğurda yoğun bir çaba harcamıştır. Bunu gerçekleştirebilmek için daha kişi doğmadan ebeveynleri tarafından hazırlıklara başlanmaktadır. Bu hazırlıklar sadece maddi türden olmayıp çocuğun sağlıklı bir şekilde dünyaya gelmesi ve hayatını sürdürmesi, başarılı, inançlı bir insan olması, bela ve sıkıntılardan uzak bir ömür geçirmesi için ve erkekliğe ilk adım olan sünnet’in hayırlı bir başlangıç ve delikanlılığa ilk adım olarak nitelendirilen askerliğin sorunsuz şekilde tamamlanması için; ergenlik sonrası çocukluktan çıkıp gençliğe adım atan bireyin toplumdaki rolünü belirlemek, neslini devam ettirmek ve kendisine hayat arkadaşı olarak seçtiği insanla yollarını birleştirmek için bir başlangıç olan evliliğin huzuru, bereketi ve hayırlara vesile olması için; dünya hayatının bitip sonsuz hayatın başladığı ölüm anından itibaren vefat eden kişinin günahlarının affı, geride kalanlar tarafından hayırla anılması ve yakınlarının acısının paylaşılması için birtakım inanış ve uygulamalar gerçekleştirilmektedir.

Ağrı ve çevresindeki hayatın safhalarıyla ilgili halk inanışları ve uygulamaları başlığı altında bu inanışların doğru ya da yanlışlığını tartışmaksızın, kabullenilen ve yaşanan realiteyi tespit ederek hangi amaçla ne tür uygulamaların gerçekleştirildiğini hayatın geçiş safhaları olarak adlandırdığımız doğum- sünnet- evlilik ve ölüm örnekleriyle aktarmaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler: Halk, İnanç, Doğum, Sünnet, Evlilik, Ölüm.