Research Information System
in: OKUL ÖNCESİ DÖNEMDE DİJİTAL MEDYA, Dr. Öğr. Üyesi Ebru BOĞA BARAN,Dr. Öğr. Üyesi Suna VURAL, Editor, Eğiten Kitap, Ankara, pp.123-142, 2025
Okul öncesi dönemde dijital araç kullanımının çocuk gelişimi üzerindeki etkilerini ele alan bu bölümde, dijital teknolojilerin çocukların bilişsel, sosyal-duygusal, motor, öz bakım ve dil gelişimi üzerindeki çok boyutlu etkileri kapsamlı biçimde incelenmiştir. Bilişsel gelişim açısından, dijital içeriklerin niteliği ve ekran süresi belirleyici unsurlar olarak öne çıkmakta; aşırı ve kontrolsüz kullanım dikkat eksikliği, dilsel yetersizlikler ve yürütücü işlevlerde gerileme ile ilişkilendirilirken, eğitsel ve etkileşimli içerikler bilişsel beceriler üzerinde olumlu etkiler sunabilmektedir. Sosyal-duygusal gelişim bağlamında ise, yaşa uygun olmayan içeriklere maruziyet ve uzun ekran sürelerinin saldırganlık, sosyal izolasyon, öz düzenleme zayıflığı gibi olumsuzluklarla ilişkili olduğu; buna karşın eğitici içeriklerin empati, iş birliği ve prososyal davranışları destekleyebildiği aktarılmıştır. Motor gelişim ve öz bakım becerileri alanında, dijital cihazların aşırı kullanımıyla birlikte fiziksel hareketsizlik, obezite riski ve uyku kalitesinde düşüşler gözlemlenmiş; dokunmatik ekranların aşırı kullanımı ince motor becerilerin gelişimini sınırlandırabilmektedir. Bununla birlikte, bazı bulgular, uygun içerikli ve sınırlı süreli mobil cihaz kullanımının ince motor becerilere katkı sunabileceğini göstermektedir. Dil gelişimi açısından ise, dijital araçların etkileşimli ve eğitsel içeriklerle kullanımı çocukların sözcük dağarcığını ve ifade becerilerini geliştirebilirken; aşırı ve niteliksiz maruziyetin gecikmiş dil gelişimiyle ilişkili olduğu ortaya konmuştur. Bu çok yönlü etkiler ışığında, öğretmenlerin dijital teknolojileri pedagojik amaçlar doğrultusunda planlı, gelişim düzeyine uygun ve gözleme dayalı şekilde kullanmaları; çocukların dijital medya ile kurduğu etkileşimi yönlendirme ve desteklemede kritik rol üstlendikleri vurgulanmaktadır.