Research Information System
Özgür Yayınları, Gaziantep, 2024
Türkiye'de yayıncılık alanındaki denetimler 1964 yılında 359 sayılı Kanun ile başlamış, 2954 sayılı TRT Kanunu ile devlet tekeli altında devam etmiştir. Özel televizyonların kurulmasıyla birlikte 1994 yılında 3984 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanun kabul edilmiş ve Radyo ve Televizyon Üst Kurulu kurulmuştur. İletişim alanında yaşanan gelişmelerin ardından yayıncılık alanında düzenleme ve denetimler bakımından kanunun yetersiz kalması nedeniyle 2011 yılında 6112 sayılı Radyo ve Televizyon İşletmeleri ile Yayın Hizmetlerinin Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun yürürlüğe girmiştir. Hızla gelişen internet teknolojisinin yol açtığı olumsuzlukları gidermek ve isteğe bağlı yayınları düzenlemek amacıyla 2018 yılında Kanuna 29/A maddesi eklenmiştir.
Bu çalışmanın temel amacı, Türkiye'de geleneksel yayıncılıktan dijital yayıncılığa geçişle birlikte ortaya çıkan denetim sorunlarını ortaya koymaktır. Çalışmanın evrenini RTÜK, Türkiye'de yayın yapan tüm geleneksel televizyon kanalı ve dijital yayın platformu yöneticileri oluşturmaktadır. Amaçlı örnekleme yöntemi kullanılarak belirlenen örneklemde Temmuz 2023 reyting sıralaması dikkate alınmıştır. Buna göre geleneksel televizyon kanalı, dijital yayın platformu ve RTÜK yöneticileri olmak üzere toplam 11 yöneticiyle yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Bu görüşmeler kodlanarak MAXQDA Analytical Pro 2022 veri analiz programında analiz edilmiştir. Analiz sonucunda RTÜK'e yönelik olumlu ve olumsuz eleştiriler ön plana çıkmıştır. RTÜK'ün teknolojik gelişmeler karşısında hızlı aksiyon alması, iş birliğine ve eğitime önem veren bir kurum olması nedeniyle olumlu eleştirilerde bulunulmuştur. Ayrıca şikayetler üzerine harekete geçmesi, geleneksel televizyonlarda daha sıkı denetimler, dijital yayın platformlarında ise daha esnek denetimler yapması, toplumsal hassasiyetlere duyarsız olması, reklam sürelerini yeterince takip etmemesi gibi sorunlar tespit edilmiştir. Geleneksel televizyon kanallarının gelecekte de yayıncılık alanında varlığını sürdüreceğine dair bulgular bulunmaktadır.